Chỉnh lý 4 dự án Luật về tương trợ tư pháp: Bảo đảm chặt chẽ, linh hoạt

Phiên họp có sự tham dự của Viện trưởng Viện Kiểm sát nhân dân tối cao Nguyễn Huy Tiến; các Thứ trưởng Bộ Công an, Bộ Tư pháp, Bộ Ngoại giao; đại diện Tòa án nhân dân tối cao, Kiểm toán Nhà nước, Ban Nội chính Trung ương, cùng nhiều bộ, ngành liên quan.

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định điều hành phiên họp.

Theo báo cáo, sau khi Quốc hội thảo luận tại Kỳ họp thứ 9, Thường trực Ủy ban Pháp luật và Tư pháp đã phối hợp với cơ quan soạn thảo và các đơn vị hữu quan nghiên cứu, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo luật; lấy ý kiến cơ quan tư pháp trung ương và hoàn thiện hồ sơ trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội.

Liên quan Luật Dẫn độ, một số đại biểu Quốc hội đề nghị bỏ thủ tục giám đốc thẩm, tái thẩm đối với quyết định dẫn độ hoặc từ chối dẫn độ. Tuy nhiên, Thường trực Ủy ban cho rằng dẫn độ ảnh hưởng trực tiếp đến quyền con người, liên quan chủ quyền quốc gia, nên cần đặt dưới cơ chế kiểm soát tư pháp chặt chẽ để tránh oan sai, bỏ lọt tội phạm và thể hiện thiện chí hợp tác quốc tế. Dự thảo giữ quy định này, nhưng bổ sung điều chỉnh nhằm bảo đảm tính khả thi, trừ trường hợp người bị dẫn độ đã rời Việt Nam.

Về việc giữ người trong trường hợp khẩn cấp trước khi có yêu cầu dẫn độ chính thức, dự thảo đã bổ sung quy định rõ thủ tục, điều kiện áp dụng và thời hạn tạm giữ tối đa 45 ngày.

Đối với kinh phí chuyển giao, dự thảo quy định rõ nguồn đóng góp tự nguyện, hỗ trợ sẽ được quản lý minh bạch, tránh trùng lặp chi ngân sách; giao Chính phủ hướng dẫn cụ thể. Về chuyển đổi hình phạt tù, bỏ quy định “không chuyển đổi hình phạt tù thành các hình phạt khác” để linh hoạt hơn, nhưng vẫn yêu cầu căn cứ vào bản án và phù hợp chính sách hình sự Việt Nam.

Với Luật Tương trợ tư pháp về hình sự, dự thảo giao Viện Kiểm sát nhân dân tối cao thống nhất quản lý hoạt động này trên phạm vi cả nước, phù hợp chức năng cơ quan trung ương trong hợp tác quốc tế về tố tụng hình sự. Chính phủ phối hợp và chỉ đạo các cơ quan thuộc quyền thực hiện nhiệm vụ này. Ngoài ra, về quy định từ chối tương trợ, thay vì bắt buộc từ chối trong các vụ việc liên quan chính trị hoặc quân sự, dự thảo sửa thành “có thể từ chối” để bảo đảm linh hoạt khi đàm phán, ký kết hiệp định.

Về miễn hợp pháp hóa lãnh sự, dự thảo Luật Tương trợ tư pháp về dân sự quy định hồ sơ, kết quả tương trợ được miễn nếu do cơ quan có thẩm quyền nước ngoài ký, đóng dấu, trừ trường hợp điều ước quốc tế có quy định khác. Đặc biệt, tiếp thu ý kiến ĐBQH, dự thảo bổ sung điều luật mới cho phép tương trợ tư pháp dân sự trực tiếp giữa các tỉnh của Việt Nam và địa phương của quốc gia có chung đường biên giới, phù hợp các hiệp định đã ký với Lào, Campuchia và Trung Quốc.

Các ý kiến tại phiên họp thống nhất việc chỉnh lý các dự án luật theo hướng bảo đảm chặt chẽ về pháp lý, đồng bộ với điều ước quốc tế, đáp ứng yêu cầu hợp tác tư pháp quốc tế, đồng thời bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân, giữ vững chủ quyền quốc gia.