Có nên xét nghiệm kháng thể Covid-19?

Sau khi được chích ngừa thì cơ thể của chúng ta sẽ có đáp ứng miễn dịch đối với thuốc chủng ngừa. Với vắc-xin Covid-19 thì có nhiều loại, nhưng tóm lại là vắc-xin đó chứa protein gai (protein S) của vi-rút (vắc-xin tiểu đơn vị, vắc-xin bất hoạt) hay kích thích tế bào cơ thể tạo ra protein S (vắc-xin mRNA hay vắc-xin DNA vector).

Khi tiêm vắc-xin chúng ta hy vọng cơ thể sẽ tạo ra được đáp ứng miễn dịch đặc hiệu chống protein S của vi-rút nhờ vậy mà ngăn cản không cho vi-rút thật sự gây bệnh cho người vì protein S là cấu trúc giúp vi-rút xâm nhập vào tế bào và gây bệnh cho người.

Đáp ứng miễn dịch mà cơ thể tạo ra chống được protein S có thể có hai loại, một loại là kháng thể đặc hiệu (IgG) chống được protein S làm cho vi-rút không xâm nhập được vào tế bào, một loại là tế bào miễn dịch chống được vi-rút bằng cách phá hủy các tế bào cơ thể bị nhiễm vi-rút.

Tiêm vắc-xin phòng Covid-19

Vậy xét nghiệm kháng thể là gì? Độ đặc hiệu, chính xác ra sao?

Xét nghiệm kháng thể là xét nghiệm tìm xem cơ thể đã có và có được bao nhiêu kháng thể chống được protein S. Tuy nhiên xét nghiệm tìm kháng thể chống protein S cũng chưa phản ánh được là kháng thể này thật sự trung hoà được hoàn toàn khả năng xâm nhập vào tế bào của vi-rút vì thành phần chính của protein S giúp vi-rút xâm nhập là tiểu phần bám thụ thể (RBD=Receptor Binding Domain) giúp vi-rút bám vào thụ thể ACE2 của tế bào người.

Chính vì vậy muốn biết được một người sau khi chích vắc-xin có được kháng thể bảo vệ hay không thì chính xác nhất là phải định lượng được kháng thể trung hòa chính là kháng thể chống được RBD chứ nếu chỉ định lượng kháng thể IgG đặc hiệu protein S là chưa đủ.

Ngoài ra, chỉ tìm kháng thể trung hòa vẫn chưa thể kết luận được người đó không có miễn dịch bảo vệ nếu lượng kháng thể tìm ra quá thấp dưới ngưỡng. Bởi vì miễn dịch bảo vệ, như đã nói ở trên, còn có một cánh tay nữa chính là miễn dịch tế bào. Đây là miễn dịch cực kỳ quan trong vì giúp cho cơ thể loại trừ được tế bào bị nhiễm vi-rút. Tuy nhiên trên thị trường thương mại vẫn chưa có kit xét nghiệm miễn dịch tế bào vì xét nghiệm này đòi hỏi phải định lượng được sự gia tăng interferon-gamma khi cho tế bào lympho của người thử tiếp xúc với protein S rồi mới định lượng.

Một vấn đề nữa là cho dù định lượng kháng thể cho kết quả thấp cũng chẳng thể nói được người chích vắc-xin không có miễn dịch bảo vệ vì cơ thể người chích vắc-xin lúc này đã có rất nhiều tế bào lympho có trí nhớ miễn dịch và hệ thống tế bào nhớ này sẽ được huy động ngay nếu cơ thể bị nhiễm Covid-19.

Kháng thể Covid-19 chỉ số bao nhiêu là đủ?

Về xét nghiệm kháng thể thì có rất nhiều kit trên thị trường thương mại thực hiện trên máy tự động cũng có và máy thủ công cũng có. Tại Việt Nam có nhiều hệ thống máy tự động định kháng thể IgG đặc hiệu protein S, và mỗi máy đều có một ngưỡng để cho biết là lượng kháng thể có đủ chưa với các đơn vị đo khác nhau. Với hệ thống Roche thì phải trên 132 IU/ml, với Abbott thì phải trên 840 AU/ml, với DiaSorin thì phải > 52AU/ml. Công thức chuyển đổi đơn vị giữa kết quả xét nghiệm trên máy Roche và máy DiaSorin như sau: U/ml = 0.972 x BAU/ml và BAU/ml = AU/ml x 2,6.

Còn định lượng kháng thể trung hòa thì có kit GenScript và kit của ThermoFisher. Với kháng thể trung hòa thì kết quả cho biết có khả năng trung hòa bao nhiêu %. GenScript thì cho là phải đạt trên 67% mới là đủ kháng thể trung hòa.

Nói tóm lại, khi xét nghiệm kháng thể, nếu trên ngưỡng thì vui vì có kháng thể bảo vệ, nhưng nếu dưới ngưỡng thì cũng không có gì phải lo vì thượng đế tạo ra cơ thể con người với rất nhiều kỳ diệu kể cả trong hệ thống phòng thủ chống tác nhân gây bệnh nếu được tiêm vắc-xin. Do vậy, tiêm vắc-xin mới là điều quan trọng nhất.

P.V

Phát hiện kháng thể chống được nhiều biến chủng của SARS-CoV-2

Khoảng cách giữa 2 mũi tiêm Pfizer xa nhau, nồng độ kháng thể gia tăng

Trẻ sơ sinh có thừa hưởng miễn dịch Covid-19 của mẹ được không?