Cụm Khí - Điện - Đạm Cà Mau: Công trình phức hợp mở đường cho chuỗi công nghiệp năng lượng hiện đại

Từ biển khơi đến U Minh - hành trình của dòng khí

Từ độ sâu hơn 100 mét dưới đáy biển, khí thiên nhiên được khai thác, nén và dẫn qua đường ống dài gần 330 km, băng qua biển, xuyên rừng, vượt kênh rạch chằng chịt để cập bờ Cà Mau. Đó là “mạch ngầm” của sự sống công nghiệp, dòng năng lượng đã đánh thức một vùng đất khi ấy còn nghèo khó, ít ai nghĩ đến một ngày sẽ trở thành “thủ phủ năng lượng” ở cực Nam.

Cụm Khí - Điện - Đạm Cà Mau.

Sau khi cập bờ, dòng khí PM3 được sử dụng để cung cấp cho hai nhà máy điện Cà Mau 1 và Cà Mau 2. Với tổng công suất hơn 1.500 MW, đây là một trong những trung tâm phát điện khí lớn nhất cả nước. Công nghệ turbine khí chu trình hỗn hợp được áp dụng, hiệu suất vượt trội so với nhiều nhà máy nhiệt điện truyền thống, góp phần tiết kiệm nhiên liệu và giảm phát thải.

Từ năm 2007 đến nay, hai nhà máy đã phát lên lưới hơn 140 tỷ kWh điện, đủ cung cấp cho cả miền Tây Nam Bộ và góp phần ổn định hệ thống điện quốc gia. Vào những giai đoạn cao điểm khô hạn, khi thủy điện miền Trung và Tây Nguyên giảm công suất, điện Cà Mau trở thành “nguồn cứu cánh” cho miền Nam, chống nguy cơ thiếu điện diện rộng.

Không chỉ là nguồn năng lượng, nhà máy còn là môi trường đào tạo lớp lớp kỹ sư trẻ, làm chủ công nghệ hiện đại. Từ những ngày đầu phải thuê chuyên gia nước ngoài vận hành, đến nay, đội ngũ kỹ sư Việt Nam đã hoàn toàn tự tin đảm đương mọi công đoạn.

Nhà máy Điện Cà Mau.

“Hạt ngọc mùa vàng” - từ khí thành đạm

Nếu điện là ánh sáng công nghiệp thì phân bón urê từ Nhà máy Đạm Cà Mau chính là những “hạt ngọc mùa vàng” nuôi dưỡng đồng ruộng. Trên nền khí thiên nhiên, qua quá trình xử lý, khí metan được biến đổi thành amoniac, rồi thành urê tinh khiết.

Với công suất 800.000 tấn/năm, Nhà máy Đạm Cà Mau cung cấp ra thị trường hàng triệu tấn phân bón, đảm bảo nhu cầu lương thực trong nước và xuất khẩu sang nhiều quốc gia trong khu vực. Từ năm 2012 đến nay, thương hiệu “Phân bón Cà Mau - Hạt ngọc mùa vàng” đã trở thành biểu tượng quen thuộc với nông dân khắp cả nước, đặc biệt ở Đồng bằng sông Cửu Long.

Anh Nguyễn Văn Lợi, nông dân ở An Giang, chia sẻ: “Sử dụng hạt đạm từ Phân bón Cà Mau bón cho lúa Cửu Long nên mùa nào cũng trúng lớn, chúng tôi tin dùng lắm”.

Điều đáng nói, Nhà máy Đạm Cà Mau không chỉ làm phân bón mà còn mang đến một triết lý: lấy khí từ biển khơi nuôi lúa gạo trên đồng bằng, khép kín một vòng tuần hoàn giữa năng lượng và lương thực.

Nhà máy Đạm Cà Mau.

Chuỗi khí - điện - đạm: Bước ngoặt chiến lược

Cụm công nghiệp Khí - Điện - Đạm Cà Mau là một chuỗi công trình phức hợp đồng bộ đầu tiên và duy nhất tại Việt Nam, kết nối trọn vẹn từ khai thác - vận chuyển khí đến sản xuất điện và phân bón trong một cụm công nghiệp tập trung.

Mô hình này được các chuyên gia coi là bước ngoặt, bởi nó giải quyết đồng thời hai nhu cầu chiến lược: an ninh năng lượng và an ninh lương thực. Thành công tại Cà Mau cũng mở ra tiền lệ cho những chuỗi công nghiệp năng lượng tiếp theo, tiêu biểu là dự án Lô B - Ô Môn đang được triển khai tại Cần Thơ.

Hai thập niên qua, Cụm công nghiệp Khí - Điện - Đạm Cà Mau đã đóng góp hàng chục nghìn tỷ đồng vào ngân sách nhà nước, tạo việc làm trực tiếp cho hơn 2.000 lao động kỹ thuật cao và gián tiếp cho hàng chục nghìn lao động dịch vụ, thương mại.

Quan trọng hơn, sự hiện diện của cụm công trình đã làm thay đổi diện mạo vùng đất cực Nam. Từ một tỉnh nông nghiệp thuần túy, Cà Mau vươn lên trở thành trung tâm công nghiệp năng lượng - hóa chất của cả nước. Hệ thống hạ tầng giao thông, dịch vụ, thương mại, đời sống xã hội được cải thiện rõ rệt.

Các bồn chứa ở Nhà máy Xử lý Khí Cà Mau.

Hướng đến tương lai xanh

Trong bối cảnh toàn cầu đang chuyển dịch sang năng lượng sạch, Cụm công nghiệp Khí - Điện - Đạm Cà Mau cũng không đứng ngoài xu thế đó. Nhà máy Điện Cà Mau đã nghiên cứu khả năng chuyển đổi công nghệ để tiếp nhận khí LNG nhập khẩu, đảm bảo vận hành ổn định khi nguồn PM3 dần suy giảm, đồng thời giảm phát thải CO₂.

Với Nhà máy Đạm Cà Mau, hướng đi mới là nghiên cứu sản xuất amoniac xanh và urê xanh, sử dụng năng lượng tái tạo và công nghệ hiện đại để giảm phát thải khí nhà kính. Đây là bước đi tiên phong, không chỉ giữ vững vai trò “hạt ngọc mùa vàng” mà còn phù hợp với cam kết đạt Net Zero vào năm 2050 của Việt Nam.

Nhìn lại chặng đường hơn 20 năm, Cụm Khí - Điện - Đạm Cà Mau không chỉ là công trình công nghiệp hiện đại, mà còn là câu chuyện của tầm nhìn, của sự tiên phong và của khát vọng khai phá. Từ dòng khí ngoài khơi xa, con người đã tạo nên điện sáng cho thành phố, “hạt ngọc” cho đồng ruộng, việc làm và cuộc sống mới cho hàng vạn người dân.

Kỹ sư vận hành Nhà máy Điện Cà Mau.

Đó không chỉ là những nhà máy thép và bê tông, mà là một “huyền thoại công nghiệp” giữa rừng U Minh, là biểu tượng gắn kết biển khơi và đồng ruộng, công nghiệp và nông nghiệp, Trung ương và địa phương.

Cụm Khí - Điện - Đạm Cà Mau hôm nay vẫn rực sáng, tiếp tục mở đường cho những chuỗi công nghiệp năng lượng hiện đại, đồng bộ, bền vững hơn - những công trình sẽ đồng hành cùng Việt Nam trên hành trình an ninh năng lượng, an ninh lương thực và phát triển xanh trong tương lai.

Nguyễn Hiển