Ông Trump đẩy mạnh các thỏa thuận khí đốt: Giá năng lượng liệu có tăng vọt?

Mỹ đang sở hữu lượng khí đốt rất lớn, và ông Trump xem đây là “lối thoát” cho nhiều bài toán mà ông đang cố gắng giải quyết. (Ảnh: AFP)

Thâm hụt thương mại? Hãy thúc đẩy các nước mua khí đốt của Mỹ. Nhu cầu điện tăng mạnh từ các trung tâm dữ liệu? Dùng khí đốt để đáp ứng.

“Chúng ta dường như đang bước vào một kỷ nguyên khí đốt mới”, Giáo sư Barry Rabe, chuyên gia về chính sách môi trường tại Đại học Michigan, nhận định.

Theo ông Rabe, ông Trump muốn đưa khí đốt trở thành nguồn năng lượng chủ lực trong nước, đồng thời biến Mỹ thành cường quốc xuất khẩu khí đốt hàng đầu thế giới. Tuy nhiên, ông cũng nói thêm rằng “đây là một tham vọng không nhỏ”.

Một số nhà phân tích cảnh báo rằng kế hoạch này có thể làm suy yếu những mục tiêu khác mà ông Trump đặt ra - đặc biệt là lời hứa sẽ giảm một nửa chi phí năng lượng trong vòng 18 tháng kể từ chiến dịch tranh cử.

Dù Mỹ có nhiều khí đốt, nhưng lại thiếu hạ tầng - đặc biệt là đường ống - để vừa đáp ứng nhu cầu nội địa, vừa phục vụ các trung tâm dữ liệu mà ông Trump đang thúc đẩy, chưa kể đến các hợp đồng xuất khẩu mà ông công bố.

Bên cạnh đó, chính sách thuế nhập khẩu do ông Trump áp dụng có thể khiến giá thép và vật liệu xây dựng tăng cao - điều này ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả đầu tư của các dự án hạ tầng, khiến nhà đầu tư do dự.

Ông Trump cũng gặp phải giới hạn từ cơ chế thị trường tự do. Ông có thể ban hành các chính sách khuyến khích, nhưng không thể ép doanh nghiệp bán khí đốt theo ý mình, hay buộc các nước phải mua khí từ Mỹ.

“Chúng ta có thể nhìn lại những năm 1970 và thấy rằng nhiều Tổng thống Mỹ từng công bố đủ loại chính sách năng lượng”, chuyên gia kinh tế Kenneth Medlock tại Viện Baker - Đại học Rice - chia sẻ. “Chúng có thể tạo ra ảnh hưởng nhất định, nhưng cuối cùng, thị trường mới là yếu tố quyết định”, ông nói.

Ông Trump và chính quyền của ông đã liên tục thúc đẩy phát triển hạ tầng năng lượng - từ việc tuyên bố tình trạng khẩn cấp quốc gia về năng lượng, đến việc dỡ bỏ hàng loạt quy định liên quan đến biến đổi khí hậu. Nội các của ông cũng đi nhiều bang giàu tài nguyên như Alaska để quảng bá cho chiến lược “thống trị năng lượng”.

Khi được hỏi về chính sách khí đốt và mối liên hệ với thương mại, Nhà Trắng khẳng định ông Trump ủng hộ mạnh mẽ việc xuất khẩu khí tự nhiên hóa lỏng (LNG).

“Ông Trump đang tận dụng mọi công cụ của Chính phủ để thúc đẩy khai thác và xuất khẩu LNG”, phát ngôn viên Nhà Trắng, ông Harrison Fields, cho biết trong một thông cáo gửi tới E&E News tuần trước. “Đây là một ưu tiên lớn, và cũng là một trong những thành công nổi bật của Tổng thống Trump, khi chúng ta chứng kiến nhu cầu mạnh mẽ từ các đối tác thương mại dành cho LNG của Mỹ”, ông nói thêm.

Hôm thứ Hai 4/8, Bộ trưởng Năng lượng Mỹ Chris Wright tiếp tục thúc đẩy xuất khẩu LNG khi ký giấy phép cuối cùng cho phép xuất khẩu bổ sung từ cơ sở Calcasieu Pass của Venture Global, đặt tại bang Louisiana, đến các quốc gia không có hiệp định thương mại tự do với Mỹ.

Ảnh hưởng của việc xuất khẩu khí đốt đến giá cả hiện vẫn chưa rõ ràng. Dù xuất khẩu LNG của Mỹ đã tăng mạnh trong 9 năm qua - từ gần như bằng 0 lên dẫn đầu thế giới - nhưng giá khí đốt trong nước vẫn ở mức thấp, thậm chí còn giảm. Một số chuyên gia cảnh báo rằng thị trường toàn cầu có thể dư thừa LNG, khiến giá lao dốc.

Tuy nhiên, Cơ quan Thông tin Năng lượng Mỹ (EIA) dự báo LNG sẽ là yếu tố chính làm tăng nhu cầu và đẩy giá lên trong năm 2025 và 2026. EIA ước tính giá giao ngay trung bình sẽ gần gấp đôi trong giai đoạn 2024-2026, lên khoảng 4,40 USD cho mỗi triệu đơn vị nhiệt Anh (MMBtu).

Tính đến thứ Hai tuần này, giá khí chuẩn tại Mỹ vẫn giao dịch dưới 3 USD/MMBtu. Trong ngành, mức 4 USD/MMBtu thường được coi là ranh giới giữa giá thấp và cao.

Trong khi đó, thuế quan - vốn là một chính sách kinh tế chủ chốt của ông Trump - lại có thể gây ảnh hưởng trực tiếp đến lời hứa giảm một nửa chi phí năng lượng. Việc đánh thuế lên thép và các vật liệu khác có thể làm tăng chi phí khai thác và vận chuyển, không chỉ với dầu khí mà cả các nguồn năng lượng khác.

Đường ống và xuất khẩu

Theo ông Eugene Kim - Giám đốc nghiên cứu khí đốt tại Wood Mackenzie, Mỹ hiện có đủ khí đốt để đáp ứng nhu cầu, nhưng việc đưa nguồn cung giá rẻ này ra thị trường lại phụ thuộc vào nhiều yếu tố, đặc biệt là hệ thống đường ống dẫn.

Một số thay đổi gần đây - chẳng hạn như phán quyết của Tòa án Tối cao Mỹ hồi tháng 5, thu hẹp quyền đánh giá môi trường của các cơ quan liên bang - được xem là tín hiệu tích cực cho các dự án đường ống. Tuy nhiên, chi phí xây dựng tăng do thuế thép lại là một rào cản, ông Kim nhận định.

Ông cho rằng, dù thủ tục cấp phép có thể được đơn giản hóa, yếu tố quyết định vẫn là nhu cầu thị trường.

“Nếu nói đến việc xây đường ống, điều quan trọng trước tiên là phải có người sử dụng ở đầu bên kia. Chẳng hạn, nếu chỉ nhìn vào nhu cầu điện, liệu có ai cần khí đốt để xây thêm nhà máy hay trung tâm dữ liệu không? Có ai sẵn sàng ký hợp đồng sử dụng đường ống đó không?”, ông nói.

Brigham McCown - Giám đốc Chương trình An ninh Năng lượng Mỹ tại Viện Hudson - cho biết khí đốt đã trở thành yếu tố trung tâm trong chiến lược năng lượng của chính quyền Trump.

“Khí đốt cũng là công cụ quan trọng trong nỗ lực của Mỹ nhằm giúp châu Âu giảm phụ thuộc vào khí đốt Nga, đồng thời đối trọng với chiến lược ngoại giao năng lượng của Trung Quốc ở châu Á và châu Phi”, ông nói.

Theo ông McCown, một số thách thức lớn hiện nay bao gồm: Nhu cầu cải cách quy trình cấp phép, sự phản đối kéo dài từ các nhóm môi trường và một số bang đối với các dự án năng lượng, cùng với các vấn đề liên quan đến chuỗi cung ứng. Ngành khí đốt Mỹ cũng chia sẻ quan điểm này.

“Quốc hội cần thông qua một cuộc cải cách thực sự và lâu dài đối với các thủ tục cấp phép, cũng như quá trình xét xử liên quan đến các dự án năng lượng, để ngành của chúng tôi có thể đảm bảo cung ứng đủ năng lượng cho đất nước”, bà Karen Harbert - Giám đốc điều hành Hiệp hội Khí đốt Mỹ - cho biết trong một thông cáo ngày thứ Hai 4/8.

Trong thỏa thuận thương mại giữa Mỹ và Liên minh châu Âu (EU), khối cho biết họ “dự kiến sẽ mua” LNG, dầu mỏ và các sản phẩm năng lượng hạt nhân từ Mỹ với tổng trị giá 750 tỷ USD trong 3 năm tới - tức khoảng 250 tỷ USD mỗi năm. Tổng thống Trump và Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen đã công bố thỏa thuận này vào tháng trước.

Tuy nhiên, bà Fauzeya Rahman - biên tập viên kiêm chuyên gia về LNG tại tổ chức nghiên cứu hàng hóa ICIS - cho biết giá trị xuất khẩu LNG của Mỹ sang toàn thế giới trong năm vừa qua chỉ vào khoảng 55 tỷ USD.

“Cam kết của EU mua tới 750 tỷ USD mỗi năm các sản phẩm năng lượng từ Mỹ trong vòng 3 năm là điều thiếu thực tế và có thể khiến thị trường thêm bất ổn”, ông Masanori Odaka - Phó Chủ tịch phụ trách nghiên cứu khí đốt và LNG tại công ty tư vấn Rystad Energy - nhận xét.

Ông Alan Alexander - đối tác tại hãng luật Vinson & Elkins, chuyên về phát triển và tài chính các dự án năng lượng và hạ tầng - cho rằng thỏa thuận giữa Mỹ và EU mang nhiều tính biểu tượng, thể hiện rằng châu Âu đang coi Mỹ là nguồn cung năng lượng đáng tin cậy.

Ông cũng cho biết điều này là hoàn toàn khả thi, bởi châu Âu đã bắt đầu chuyển hướng sang nguồn cung năng lượng từ Mỹ từ khoảng năm 2022 - sau khi Nga mở chiến dịch quân sự tại Ukraine vào đầu năm đó.

Ông Geoffrey Pyatt - cựu Trợ lý Ngoại trưởng Mỹ phụ trách tài nguyên năng lượng dưới thời Tổng thống Joe Biden - cũng dẫn lại báo cáo gần đây của Ủy ban châu Âu liên quan đến thỏa thuận thương mại EU-Mỹ. Theo ông Pyatt, tài liệu này một lần nữa nhấn mạnh mục tiêu của châu Âu là chấm dứt hoàn toàn việc sử dụng năng lượng từ Nga trước cuối năm 2027.

LNG cũng là một phần trong thỏa thuận giữa Mỹ và Hàn Quốc. Trên nền tảng Truth Social, ông Trump cho biết: “Hàn Quốc sẽ mua 100 tỷ USD LNG, hoặc các sản phẩm năng lượng khác”.

Nhu cầu điện năng và bài toán năng lượng tại Mỹ

Theo báo cáo tháng 12 của Phòng thí nghiệm Quốc gia Lawrence Berkeley, các trung tâm dữ liệu ở Mỹ tiêu thụ 176 terawatt-giờ điện trong năm 2023, chiếm 4,4% tổng lượng điện cả nước. Còn theo Cơ quan Thông tin Năng lượng Mỹ (EIA), đến năm 2050, hoạt động tính toán - bao gồm máy chủ và thiết bị trung tâm dữ liệu - có thể chiếm tới 20% mức tiêu thụ điện trong khu vực thương mại.

Ông Eugene Kim từ công ty Wood Mackenzie nhận định rằng cốt lõi của cuộc đua AI là khả năng tiếp cận năng lượng. “Không có năng lượng thì AI không thể phát triển”, ông nói, bởi công nghệ này đòi hỏi lượng điện rất lớn.

Ngoài yếu tố diện tích, việc xây trung tâm dữ liệu còn cần chú trọng vị trí gần nguồn điện. Theo ông Alan Alexander (hãng luật Vinson & Elkins), đặt nhà máy gần nguồn khí đốt, hoặc năng lượng khác, giúp giảm chi phí kéo đường ống và tổng chi phí vận hành. Ông cũng bày tỏ sự lạc quan với ngành khí đốt, bởi ngành này đã vượt qua nhiều thách thức trong 15 năm qua.

Dưới thời ông Trump, chính sách năng lượng giai đoạn đầu tập trung vào than đá. Tuy nhiên, ngành này vẫn tiếp tục suy giảm. Dữ liệu từ EIA cho thấy gần 40% công suất nhiệt điện than tại Mỹ đã đóng cửa trong 10 năm qua; riêng giai đoạn 2017-2020, có đến 48 GW bị loại bỏ - mức cao nhất so với thời các Tổng thống Obama, Trump và Biden.

Trái lại, ông Trump có lợi thế lớn với khí đốt - Mỹ đang sở hữu trữ lượng lớn thứ 5 thế giới, và nhu cầu nội địa ngày càng tăng. IEA dự báo nhu cầu khí đốt sẽ tăng mạnh từ năm 2026 và đạt đỉnh.

Tuy nhiên, việc ưu tiên khí đốt cũng gây tranh cãi. Nhiều nhà khoa học cảnh báo việc tiếp tục đốt nhiên liệu hóa thạch sẽ làm trầm trọng thêm biến đổi khí hậu. Ông Trump thậm chí còn làm chững lại các nỗ lực giảm thiểu ảnh hưởng này.

Các tổ chức môi trường lo ngại việc đầu tư vào hạ tầng khí đốt - vốn có vòng đời hàng chục năm - sẽ khiến thế giới tiếp tục phụ thuộc vào năng lượng hóa thạch. Họ đặt câu hỏi liệu chiến lược dựa vào khí đốt có đủ để đáp ứng nhu cầu điện tăng nhanh, đặc biệt từ các trung tâm dữ liệu.

Bà Talia Calnek-Sugin (Hội đồng Bảo vệ Tài nguyên Thiên nhiên - NRDC) cho rằng, chỉ dựa vào khí đốt thì không thể đáp ứng được nhu cầu. Trong khi trung tâm dữ liệu chỉ mất 18 tháng để xây dựng, một nhà máy điện khí cần đến 6 năm do thiếu tuabin và nhân lực. Bà nhấn mạnh năng lượng tái tạo không chỉ rẻ mà còn triển khai nhanh hơn.

Tuy nhiên, ông Kenneth Medlock (Viện Baker) phản biện rằng, nếu năng lượng tái tạo thực sự rẻ và dễ triển khai như vậy, nhà đầu tư sẽ tự chuyển sang nguồn này. Theo ông, thị trường sẽ tự điều chỉnh, bất chấp việc các khoản trợ cấp cho năng lượng sạch đã bị cắt bỏ theo đạo luật mới do Đảng Cộng hòa và ông Trump thông qua gần đây.

Dự báo 18 tháng tới

Ông Trump không chỉ dừng lại ở việc cắt bỏ các ưu đãi. Bộ trưởng Nội vụ của ông, Doug Burgum, yêu cầu mọi dự án năng lượng tái tạo trên đất liên bang phải được chính ông phê duyệt - thêm một bước thủ tục có thể làm chậm quá trình cấp phép. Tuần trước, ông Burgum còn ký một lệnh hành chính nhắm đến điện gió và điện mặt trời, ngụ ý rằng sẽ không chấp thuận bất kỳ dự án nào như vậy trên đất liên bang.

Ông Trump thậm chí đã tạm dừng một dự án điện gió ngoài khơi ở New York, trong khi gây áp lực lên chính quyền bang để họ phê duyệt hai tuyến đường ống dẫn khí mới.

Suốt nhiều năm, các công ty dầu khí thường phàn nàn về các thủ tục rườm rà khiến những dự án năng lượng như xây đường ống bị trì hoãn. Khi trở lại Nhà Trắng, ông Trump nhanh chóng gỡ bỏ các rào cản này bằng loạt sắc lệnh hành pháp và tuyên bố tình trạng khẩn cấp về năng lượng.

Việc ông Trump tái đắc cử đã mang lại nhiều kỳ vọng cho các doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực xây dựng và vận hành hệ thống đường ống dẫn khí quy mô lớn. Bà Amy Andryszak, Giám đốc điều hành Hiệp hội Khí đốt Tự nhiên Liên bang Mỹ (INGAA), cho biết các thành viên trong hiệp hội đã nhận được “số lượng kỷ lục các yêu cầu” từ các khách hàng tiềm năng trong thời gian gần đây.

“Một số công ty đã công bố dự án đường ống mới, hoặc khởi động lại các dự án từng bị đình trệ”, bà Andryszak chia sẻ. Bà dự báo sẽ có thêm nhiều dự án xin cấp phép liên bang “trong vòng 18 tháng tới”.

Tuy nhiên, một số chuyên gia cảnh báo rằng những biện pháp hành chính của ông Trump có thể phản tác dụng, nếu tòa án xác định chính quyền của ông đã để các nhà phát triển "né" luật bảo vệ môi trường. Theo các tổ chức vận động cho ngành năng lượng, những thay đổi về thủ tục hiện nay vẫn chưa chắc chắn và chỉ thực sự ổn định khi Quốc hội thông qua các đạo luật cải cách dài hạn.

Đây cũng là điều các nhà khai thác mong đợi, theo ông Paul Cicio, Chủ tịch Hiệp hội Người tiêu thụ Năng lượng Công nghiệp Mỹ. Ông tin rằng Quốc hội có thể thông qua những thay đổi cần thiết ngay trong năm nay.

Ngoài việc kêu gọi cải cách thủ tục cấp phép, ông Cicio cũng là người thường xuyên cảnh báo về ảnh hưởng của việc tăng xuất khẩu LNG tới giá năng lượng trong nước. Ông cho rằng xuất khẩu càng nhiều thì nguồn cung cho thị trường nội địa càng giảm. Và nhu cầu từ các trung tâm dữ liệu lại đang gây thêm áp lực. “Chúng tôi lo ngại rằng nhu cầu đang tăng nhanh hơn khả năng vận chuyển của hệ thống đường ống”, ông Cicio nói.

Bí mật đằng sau thỏa thuận dầu mỏ của ông Trump với Pakistan

Chính sách hạt nhân của Tổng thống Trump: Tham vọng lớn, rủi ro cao

Tổng thống Trump ám chỉ việc áp thêm thuế quan đối với Trung Quốc

Nh.Thạch

AFP