Siết chặt xử phạt để ngăn xe hợp đồng trá hình gom khách lẻ như tuyến cố định

Theo thống kê của Cục Đường bộ Việt Nam, đến cuối năm 2024, cả nước có hơn 956.000 xe ôtô kinh doanh vận tải đã lắp thiết bị giám sát hành trình. Tuy nhiên, trong khi xe khách tuyến cố định chỉ chiếm khoảng 5% (hơn 17.600 xe) thì xe hợp đồng chiếm đến trên 70% (gần 246.000 xe). Đây là một trong những lý do khiến tình trạng xe hợp đồng trá hình ngày càng phổ biến, gây xáo trộn thị trường vận tải và tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn giao thông.

Ảnh minh họa.

Trước thực tế đó, Dự thảo Nghị định đề xuất mức phạt từ 3–4 triệu đồng đối với cá nhân và từ 6–8 triệu đồng đối với tổ chức vận tải nếu thực hiện các hành vi như gom khách, bán vé, thu tiền hoặc xác nhận đặt chỗ cho từng hành khách ngoài hợp đồng đã ký kết. Ngoài ra, nếu doanh nghiệp ấn định hành trình cố định hoặc không thực hiện đúng quy định về địa điểm đón trả khách như chỉ được đón tại trụ sở, văn phòng hoặc địa điểm hợp pháp cũng bị xử phạt ở mức tương tự.

Các chuyên gia đánh giá, chế tài mạnh là điều cần thiết để ngăn chặn việc "lách luật" bằng mô hình xe hợp đồng trá hình. Tuy nhiên, cùng với đó, công tác quản lý, kiểm tra, xử lý vi phạm cũng cần được tăng cường để quy định đi vào thực chất.

Không chỉ nhắm đến tình trạng xe trá hình, Dự thảo Nghị định còn mở rộng nhiều chế tài xử lý đối với các hành vi vi phạm phổ biến trong hoạt động kinh doanh vận tải. Cụ thể, doanh nghiệp không thực hiện chế độ báo cáo hoạt động sẽ bị phạt từ 3–4 triệu đồng (cá nhân) hoặc 6–8 triệu đồng (tổ chức). Doanh nghiệp không lưu trữ hồ sơ, lý lịch phương tiện, lý lịch lái xe, hoặc không mua bảo hiểm cho hành khách theo quy định có thể bị phạt đến 20 triệu đồng.

Một điểm mới đáng chú ý là chế tài với việc sử dụng phương tiện không phù hợp. Dự thảo đề xuất phạt từ 8–10 triệu đồng với cá nhân, 16–20 triệu đồng với tổ chức nếu đưa vào hoạt động xe giường nằm hai tầng chạy tuyến đường miền núi cấp V, cấp VI nơi tiềm ẩn nguy cơ tai nạn cao. Tương tự, việc dùng xe cứu hộ để vận chuyển hàng hóa vì mục đích kinh doanh cũng bị xử lý ở mức phạt cao.

Theo Bộ Xây dựng, những đề xuất này nhằm nâng cao ý thức của các doanh nghiệp trong việc đầu tư phương tiện đúng loại hình, đúng tuyến, đúng mục đích; đồng thời góp phần phòng ngừa tai nạn giao thông, bảo vệ tính mạng người dân.

Một nội dung mới nổi bật khác trong Dự thảo là xử phạt đối với hành vi không lập hoặc lập bộ phận quản lý an toàn nhưng không đáp ứng yêu cầu. Đây là khâu then chốt trong việc đảm bảo vận hành an toàn, giám sát hành trình, xử lý vi phạm của phương tiện và lái xe.

Theo đó, doanh nghiệp không bố trí người theo dõi hoạt động lái xe, không có cán bộ điều hành đủ điều kiện, hoặc không thành lập bộ phận an toàn sẽ bị phạt tới 20 triệu đồng. Đáng chú ý, ngoài xử phạt tiền, doanh nghiệp còn có thể bị tước quyền sử dụng giấy phép kinh doanh từ 1–3 tháng nếu vi phạm các quy định trên.

Bộ phận quản lý an toàn có vai trò theo dõi thiết bị giám sát hành trình (GSHT), phát hiện vi phạm như chạy quá tốc độ, chạy sai hành trình, làm việc quá thời gian... Họ cũng phải ghi chép, cập nhật dữ liệu, báo cáo để lãnh đạo doanh nghiệp kịp thời chấn chỉnh. Trước mỗi chuyến đi, bộ phận này cùng lái xe phải kiểm tra đầy đủ giấy tờ cần thiết, đảm bảo phương tiện đủ điều kiện lưu thông.