Tác phẩm Ký sự “Cảm xúc Trường Sa”

I. Hành trình không chỉ để đến, mà để trở về

Có những hành trình không chỉ đi để đến mà đi để trở về với một phần thiêng liêng trong tim - đó là Trường Sa. Với tôi, hành trình ấy đã thực sự trở thành một cột mốc đáng nhớ, một vùng ký ức không bao giờ phai mờ.

Tôi là Châu Khiếu Minh, hiện là Đảng ủy viên, Giám đốc Trung tâm Bồi dưỡng nâng cao (ATC), thuộc Trường Đại học Dầu khí Việt Nam. Tháng 5 năm 2024, tôi vinh dự được là một trong các đại biểu của Tập đoàn Dầu khí Quốc gia Việt Nam (nay là Tập đoàn Công nghiệp - Năng lược Quốc gia Việt Nam, Petrovietnam) tham gia cùng Đoàn công tác số 18 do Quân chủng Hải quân tổ chức ra thăm quần đảo Trường Sa và Nhà giàn DK1. Đây là hành trình mà tôi từng mơ ước từ thuở còn thơ, khi nghe những câu chuyện kể về người lính biển trong chính ngôi nhà mình, từ người cha - một chiến sĩ Hải quân Nhân dân Việt Nam.

Ngay khi nhận được thông báo tham gia đoàn, tôi hồi hộp, xúc động và trào dâng niềm tự hào. Tôi đã từng viết những vần thơ da diết gửi Trường Sa từ khi chưa một lần đặt chân đến, bài thơ “Mùa Xuân và Người lính biển”, sau được nhạc sĩ Vũ Hường phổ nhạc thành ca khúc xúc động. Khi ấy, trong tôi, Trường Sa là biểu tượng của lý tưởng, của lòng yêu nước, của một nơi thiêng liêng cần được bảo vệ, trân trọng.

Giữa biển trời Tổ quốc mênh mông
Nhà giàn rung rung theo nhịp sóng
Giật từng cơn suốt mùa biển động
Ý chí vững vàng làm con sóng rẽ ngang...

Thật may mắn, chỉ vài tháng sau, tôi được đứng trên boong tàu KN-390, trực tiếp hát ca khúc ấy giữa biển trời mênh mông - nơi mà từng câu chữ trong bài hát bỗng trở nên sống động hơn bao giờ hết.

Nhưng âm nhạc, dù sâu sắc đến đâu, cũng chỉ là lời gọi mời cảm xúc, chưa đủ để chạm đến tận cùng sự thật. Chính chuyến đi ấy, chính khoảnh khắc tôi đặt chân lên những hòn đảo tiền tiêu, bắt gặp ánh mắt kiên cường của người lính trẻ và cảm nhận tiếng sóng vỗ mạn tàu KN-390 giữa biển khơi mênh mông, tôi mới thấu hiểu rằng: Trường Sa không chỉ là nơi để thương, để nhớ, mà còn là nơi để gắn bó, để sống và để dấn thân.

Trường Sa đã thực sự bước vào trái tim tôi như một phần máu thịt. Kể từ giây phút ấy, hành trình ra đảo không còn là một chuyến đi mà là một sự trở về: trở về với cội nguồn dân tộc với trách nhiệm thiêng liêng của người Việt Nam đối với từng con sóng, từng hạt cát giữa Biển Đông.

II. Chuyến hải trình thiêng liêng

Chuyến công tác đặc biệt ấy kéo dài trong 7 ngày 6 đêm xuất phát từ cảng Cam Ranh - nơi đất liền tiễn chúng tôi ra khơi bằng cái ôm của nắng gió và niềm tin yêu của hậu phương. Đoàn công tác số 18 lần này gồm hơn 200 đại biểu từ nhiều bộ, ngành, địa phương, doanh nghiệp và đơn vị sự nghiệp, trong đó có các đại biểu từ Tập đoàn và các đơn vị thành viên... tất cả đều mang theo một tình yêu lớn dành cho biển đảo thiêng liêng của Tổ quốc. Trưởng đoàn là Đại tá Hồ Thanh Hoàn - Phó Chủ nhiệm Chính trị Quân chủng Hải quân. Thủ trưởng Đoàn công tác còn có các đồng chí Đỗ Chí Thanh - Ủy viên BTV Đảng ủy, Phó Tổng Giám đốc Tập đoàn; đồng chí Phạm Tuấn Anh - Ủy viên BCH Đảng bộ, Thành viên HĐTV Tập đoàn; cùng đại diện lãnh đạo Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Bộ Giáo dục và Đào tạo. Chúng tôi cùng nhau bước lên tàu KN-390, con tàu mang biểu tượng của kiểm ngư và lòng dân, vượt hơn 1.000 hải lý giữa đại dương bao la để đến với Trường Sa. Sóng có khi dữ dội, gió có lúc rít từng hồi nhưng tất cả như chỉ làm nền cho lòng kiên định và tình cảm chân thành đang cuộn trào trong tim mỗi người đại biểu Đoàn công tác và cán bộ, chiến sĩ tàu KN-390.

Xuất phát từ cảng Cam Ranh, các điểm dừng chân lần lượt là Đá Thị, Sinh Tồn Đông, Len Đao, An Bang, Đá Đông C, Đá Tây C, Trường Sa Lớn và cuối cùng là Nhà giàn DK1/9 (Ba Kè). Mỗi điểm đến là một câu chuyện, một xúc cảm, một bài học về lòng quả cảm, về sự hy sinh và về tình người. Tại các đảo nổi và đảo chìm, chúng tôi được chào đón không bằng nghi thức xa hoa mà bằng những ánh mắt sáng trong, những bàn tay chai sạn và nụ cười lạc quan của những người lính đảo - những người đang sống giữa biển trời mà như giữa lòng đất mẹ. Chúng tôi mang theo một chút quà tặng động viên cán bộ, chiến sĩ nhưng những gì đón nhận lại lớn hơn gấp bội: đó là sự thức tỉnh trong trái tim mỗi người. Có thể là giây phút đứng dưới cột cờ Trường Sa, nghe Quốc ca vang lên giữa đại dương; có thể là lúc lặng người làm lễ truy điệu và thả vòng hoa tưởng niệm những anh hùng liệt sĩ đã hy sinh trên vùng biển phía Nam Tổ quốc (trong đó có 64 chiến sĩ Gạc Ma), nơi biển giữ lại những thanh xuân đã hóa thân vào sóng nước. Tôi đã không kìm được nước mắt. Những giọt lệ chảy ra không vì yếu đuối mà bởi xúc động, biết ơn và tự hào.

Từng đêm trên tàu, trong những buổi giao lưu văn nghệ, âm nhạc vang lên như một sợi dây kết nối trái tim giữa đất liền và hải đảo. Tôi vinh dự được cất lên ca khúc “Mùa Xuân và Người lính biển”, bài hát do chính tôi sáng tác lời thơ, như một sự gặp gỡ định mệnh giữa cảm xúc và hiện thực. Cùng với các đồng đội, tôi tham gia trình bày ca khúc “Tâm tình lính đảo”, cũng được sáng tác ngay trước chuyến đi làm quà tặng cho các anh. Trên boong tàu KN-390, giữa trùng khơi và tiếng sóng vỗ, âm nhạc trở thành ngôn ngữ của yêu thương, của niềm tin và của khát vọng. Đội văn nghệ xung kích của Petrovietnam chúng tôi đã “cháy” hết mình trong suốt hải trình xúc động này cùng các đoàn của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Bộ Giáo dục và Đào tạo, Vùng 3 Hải quân và cả những đại biểu từ những đơn vị khác. Căn phòng 216 trên tàu KN-390, chúng tôi có 9 thành viên đến từ các miền quê khác nhau, lĩnh vực công tác khác nhau nhưng chỉ sau thời gian ngắn đã thành tri kỷ, sẻ chia và vẫn duy trì trọn vẹn tình cảm đó đến tận bây giờ.

Đoàn công tác chúng tôi không thể quên được hình ảnh những chậu rau xanh mướt trên đảo quý hơn cả vàng, được chăm sóc bằng nước ngọt tiết kiệm từng giọt; là cây phong ba rắn rỏi bám rễ nơi sỏi đá cằn khô; là bữa cơm chia sẻ giữa Đoàn công tác và các chiến sĩ tàu KN-390 trong căn bếp đơn sơ nhưng ấm tình đồng đội. Đặc biệt, chúng tôi vẫn giữ nguyên hình ảnh nụ cười trong veo của những em bé Trường Sa, biểu tượng cho một thế hệ sinh ra giữa biển, lớn lên cùng sóng gió nhưng ánh mắt vẫn ngời sáng niềm tin. Tôi còn nhớ những cái bắt tay siết chặt ấm áp của các chiến sĩ trẻ. Các em rất vui vì được gặp gỡ đoàn ra thăm đảo. Dù điều kiện khó khăn, giữa mênh mông biển trời nhưng luôn quyết tâm hoàn thành tốt nhiệm vụ bảo vệ chủ quyền thiêng liêng của Tổ quốc. Câu nói ấy như một lời thề. Đó cũng là lúc tôi hiểu rằng, chuyến đi này không chỉ giúp chúng tôi đến gần hơn với Trường Sa mà còn giúp chúng tôi đến gần hơn với chính mình, với lòng yêu nước, với trách nhiệm, với sự thức tỉnh sâu sắc về những giá trị thiêng liêng mà người lính nơi đảo xa đang gìn giữ.

Tàu rẽ sóng đi qua từng hòn đảo, từng nhà giàn, trái tim tôi cũng rẽ một hành trình mới. Hành trình ấy không kết thúc khi trở về đất liền mà tiếp tục lan tỏa trong công việc, trong lời kể, trong ánh mắt và cả trong từng ca từ của những bài thơ, bản nhạc viết về biển đảo quê hương.

Trước chuyến đi, Trường Sa trong tôi là hình ảnh được dệt nên từ những trang báo, những phóng sự truyền hình, từ các vần thơ, giai điệu của bao bản tình ca hướng về biển đảo quê hương. Đó là một Trường Sa đầy lý tưởng, đẹp đẽ và thiêng liêng nhưng vẫn là một Trường Sa được cảm nhận từ xa. Tôi đã từng hát về Trường Sa, từng viết về những người lính đảo, từng để trái tim mình hòa vào hình dung đầy xúc động, nhưng tất cả mới chỉ là cảm xúc vẽ nên từ trí tưởng tượng. Chỉ đến khi đặt chân lên đảo, khi tàu rẽ sóng len qua những cụm san hô giữa trùng khơi, khi chứng kiến dáng đứng hiên ngang của các chiến sĩ giữa nắng gió và sự thiếu thốn đủ bề, tôi mới thực sự hiểu rằng: Trường Sa không phải là một địa danh - Trường Sa là một phần máu thịt, là hiện thân của chủ quyền, là nơi mà mỗi con người đều đang sống và chiến đấu bằng tình yêu đất nước trọn vẹn.

Tôi thấy mình chuyển hóa. Từ sự ngưỡng mộ từ xa, tôi trở thành người đồng hành. Từ những xúc cảm văn chương, tôi đi vào thực tại. Tôi không còn chỉ “biết” đến Trường Sa mà bắt đầu “hiểu” Trường Sa. Hiểu bằng từng cái bắt tay rắn rỏi, bằng từng cái ôm lặng thầm, bằng ánh mắt đẫm sương gió nhưng sáng lên niềm tin son sắt của người lính trẻ. Hiểu bằng những câu chuyện hậu phương, bằng ánh mắt nhung nhớ của người mẹ, người vợ gửi gắm vào từng lá thư đến đảo. Cảm xúc ấy thôi thúc tôi không chỉ dừng lại ở sự cảm nhận mà phải hành động. Tôi nhận ra rằng: tình yêu nước không phải là điều gì cao xa mà bắt đầu từ việc mỗi người lan tỏa được tinh thần ấy bằng chính công việc, bằng giảng dạy, bằng nghệ thuật, bằng những hành động nhỏ nhất.

Chính trong chuyến đi ấy, ngay trước khi tàu KN-390 rời cảng Cam Ranh, nhạc sĩ Vũ Hường đã gửi cho tôi bản hòa âm phối khí của ca khúc “Tâm tình lính đảo” để kịp làm quà tặng cho cán bộ, chiến sĩ tàu KN-390 và các đảo ở Trường Sa. Ca khúc được phổ nhạc từ bài thơ cùng tên, tả về những hình ảnh mộc mạc nhưng rất thật: người lính dùng nước ngọt dè sẻn để tắm, nâng niu từng luống rau như báu vật, đàn ghita gảy lên để xua tan nỗi nhớ nhà trong đêm gác. Những điều bình dị ấy, hóa ra lại là chất liệu đậm đặc nhất cho tình yêu Tổ quốc.

Tâm tình lính đảo

Người lính đảo chúng tôi
Màu da đen rám nắng
Ánh mắt sáng tinh anh
Soi rõ từng ngọn sóng

Mặc nắng hè nóng bỏng
Vạm vỡ tấm lưng trần
Đẫm mình trong nước biển
Thi bơi cùng cá tôm

Người lính đảo chúng tôi
Quý rau hơn thịt cá
Tắm ít dùng nước ngọt
Trữ đất để trồng hoa

Ở xa xôi đảo xa
Cây ghita làm bạn
Những bài ca cách mạng
Gửi đất liền niềm tin

Yêu sắc hoa tím biếc
Xanh thắm trái bàng vuông
Cứ mỗi chiều hoàng hôn
Cùng ngồi nghe biển hát

Ngày đêm chia phiên gác
Dõi mắt phía trời xa
Dưới tán lá phong ba
Súng chắc tay giữ biển

Sau những giờ trực chiến
Lại quây quần đọc thư
Nhớ người em hậu phương
Và tiếng cười của mẹ

Sổ tâm tình đồng đội
Chia sẻ chuyện buồn vui
Cũng lắm lúc nhìn trời
Đợi cánh chim ghé đảo

Đất liền yên tâm nhé
Biển xanh là quê hương
Đảo chìm hay đảo nổi
Là ngôi nhà thân thương

Tự hào dâng tuổi trẻ
Cho Tổ quốc vẹn toàn
Sát vai cùng đồng đội
Giữ biển trời thiêng liêng.

Sau khi trở về, tôi tiếp tục viết bài thơ “Tổ quốc mãi bừng sáng Biển Đông” được nhạc sĩ Vũ Hường phổ nhạc thành ca khúc cùng tên. Đó không còn là ca khúc viết từ tưởng tượng mà là lời ngợi ca từ trái tim người từng đặt chân lên Trường Sa, từng hát dưới cột cờ đảo, từng lặng người bên tượng đài liệt sĩ. Trong bài hát ấy, tôi dành tặng những người chiến sĩ đang ngày đêm giữ gìn chủ quyền biển đảo và cả những người lao động dầu khí đang miệt mài trên các giàn khoan, thực hiện sứ mệnh kinh tế và cùng góp phần bảo vệ biên cương của Tổ quốc.

Hứa với biển bước chân người thợ trẻ
Cùng cha anh thắp sáng lửa giàn khoan
Hứa với biển trái tim người lính
Súng chắc tay cho Tổ quốc
Mãi bừng sáng Biển Đông

Tôi nhận ra rằng, hành trình đến Trường Sa là hành trình đi vào trái tim của chính mình. Hải trình thiêng liêng đó không chỉ làm tôi thấy rõ hơn về sự hy sinh thầm lặng mà còn làm tôi thấy mình cần sống có trách nhiệm hơn, lan tỏa những điều đẹp đẽ hơn.

III. Những điều gửi gắm

Chuyến đi Trường Sa đã gieo vào lòng tôi một niềm tin mạnh mẽ rằng: mỗi công dân đều có thể là cánh tay nối dài của biển đảo. Từ trải nghiệm thực tế ấy, tôi xin được chia sẻ một vài đề xuất như sau:

Trước hết, với Quân chủng Hải quân - những người đã và đang tổ chức các đoàn công tác đến Trường Sa với tinh thần chu đáo, tận tâm - tôi rất mong tiếp tục duy trì và mở rộng hoạt động ý nghĩa này. Việc đưa thế hệ trẻ, đặc biệt là học sinh, sinh viên, các nhà khoa học, nghệ sĩ, nhà báo, người làm giáo dục ra thăm Trường Sa là cách giáo dục trực quan và hiệu quả nhất. Cùng với đó, Hải quân nên phối hợp với ngành giáo dục, các trường đại học và đơn vị sáng tạo nội dung để xây dựng chương trình giáo dục (ví dụ mang tên “Trường Sa trong tim em”, “Tuổi trẻ và biển đảo Tổ quốc”...), tích hợp công nghệ hiện đại như thực tế ảo (VR), podcast, phim tài liệu tương tác và các hoạt động sáng tác, kể chuyện, hội họa, âm nhạc để lan tỏa tình yêu biển đảo một cách sinh động, sâu sắc. Những bài cảm nhận, những sản phẩm văn hóa nghệ thuật và kỷ yếu sau mỗi chuyến công tác ở Trường Sa (như Đoàn công tác số 18 năm 2024) nên tổng hợp và phổ biến sâu rộng đến quần chúng nhân dân để có thêm các góc nhìn, sự đồng cảm và chia sẻ cùng quân dân ở quần đảo Trường Sa nói riêng và biển đảo Tổ quốc nói chung.

Với những đại biểu đã từng đặt chân đến Trường Sa, tôi mong rằng chuyến đi không chỉ là kỷ niệm trong tim mà là ngọn lửa tiếp tục cháy trong hành động. Mỗi người có thể là một “ngọn đuốc tiếp lửa” bằng việc kể lại câu chuyện mình chứng kiến, chia sẻ những cảm xúc mình từng có, viết nên những dòng cảm tưởng hoặc dựng nên các dự án cộng đồng kết nối biển đảo với đất liền. Những việc làm ấy, nhỏ thôi, nhưng có sức lan tỏa lớn. Ngoài ra, biến những tình cảm và sự cam kết từ hải trình thiêng liêng này vào từng vị trí công tác.

Với Tập đoàn Công nghiệp - Năng lượng Quốc gia Việt Nam (Petrovietnam) và các đơn vị thành viên, tiếp tục phát huy các hoạt động thiết thực hướng về Trường Sa như đã triển khai trong thời gian qua: tổ chức định kỳ các đoàn công tác kết nối cán bộ, người lao động với chiến sĩ đảo xa; tài trợ xây dựng công trình dân sinh (hệ thống điện mặt trời, thu gom nước ngọt, trường học, trạm y tế...); hỗ trợ trang thiết bị sản xuất, học tập cho nhân dân và chiến sĩ; đẩy mạnh tuyên truyền biển đảo qua các chương trình văn hóa, giáo dục, truyền thông nội bộ; khuyến khích sáng tác nghệ thuật về Trường Sa; tích hợp nội dung biển đảo trong giáo dục truyền thống lịch sử, đào tạo, tuyển sinh, công tác Đoàn - Hội toàn Tập đoàn.

Với những người chưa từng đi Trường Sa, tôi muốn nhắn gửi rằng, Tổ quốc không chỉ là dải đất liền hình chữ S mà còn là từng con sóng xanh, từng cơn gió mặn, từng cây bàng vuông nơi đảo xa và ánh mắt lặng thầm của người chiến sĩ canh gác chủ quyền thiêng liêng. Hãy một lần đến Trường Sa để thấy mình yêu đất nước này sâu hơn, nồng nàn hơn và lặng lẽ hơn bao giờ hết.

Chuyến đi Trường Sa đã để lại trong tôi dấu ấn không thể phai mờ, một hành trình không chỉ gắn kết với mảnh đất thiêng liêng của Tổ quốc mà còn mở ra hành trình nội tâm để sống sâu sắc hơn với tình yêu nước. Từ sau chuyến đi, tôi sống chậm hơn để cảm nhận rõ hơn giá trị của sự bình yên. Tôi biết ơn hơn với từng bữa cơm, từng giờ làm việc, từng mùa xuân trên đất liền vì biết rằng có những người đang ngày đêm canh giữ điều đó giữa trùng khơi. Tôi tin rằng Trường Sa không xa bởi Trường Sa đã nằm sâu trong từng nhịp đập của những trái tim yêu nước. Chỉ cần mỗi người giữ lấy, lan tỏa nó bằng những điều nhỏ bé thường ngày thì từng con sóng nơi đảo xa sẽ luôn có tình cảm mến thương của đất mẹ đồng hành.

Trong không khí những ngày tháng Tư và tháng Năm lịch sử, cả nước đang hướng về kỷ niệm 50 năm Ngày Giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước (30/4/1975-30/4/2025), 71 năm Chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ (7/5/1954-7/5/2025) và 70 năm Ngày thành lập Quân chủng Hải quân Nhân dân Việt Nam (7/5/1955-7/5/2025), mỗi cán bộ, nhân viên, người lao động Petrovietnam càng thêm tự hào và ý thức sâu sắc về trách nhiệm bảo vệ Tổ quốc từ sớm, từ xa. Những đóng góp cả vật chất và tinh thần hướng về Trường Sa không chỉ là sự sẻ chia mà còn là hành động cụ thể thể hiện tinh thần yêu nước, gắn bó máu thịt với biển đảo quê hương - nơi đầu sóng ngọn gió, nơi có những con người đang ngày đêm giữ gìn chủ quyền thiêng liêng của Tổ quốc.

TP Hồ Chí Minh, ngày 14/4/2025

Châu Khiếu Minh

Mã tác phẩm: 30-KS-CKM-0001